مقدمه شستشوی ظروف آزمایشگاهی : در بسیاری از پروژه های آزمایشگاهی لازم است برای انجام آزمایش مورد نظر ابتدا شرایط و محیط مناسب برای آن آزمایش را فراهم کرد تا نتایج حاصل از آزمایش درست و با خطای کمتری بدست آید. یکی از این شرایط که تاثیر غیرقابل چشم پوشی در نتایج نهایی آزمایش دارد شستشوی ظروف آزمایشگاهی است. روش های گوناگونی برای شستشوی ظروف آزمایشگاهی در آزمایشگاه های مختلف بدلیل متفاوت بودن نوع آلودگی وجود دارد که یکی از این روش ها، روش شستشوی دستی است که نیازمند شستشو با اسید یا باز، مواد ضدعفونی کننده، آب ریختن یا غوطه ور کردن در آب است که می تواند در تشت های پلاستیکی انجام شود. این روش نیاز به این دارد که بعد از کامل شدن عمل شستشو با محلول های ضدعفونی کننده، که با توجه به نوع آلودگی ظروف انتخاب می شوند زیر آب مقطر گرفته شوند که معمولاً باعث کامل شدن عمل شستشو می شود. لازم بذکر است آب صابونی داغ هم می تواند به شکل موثری ظروف شیشه ای آلوده را تمیز کند. در مقاله پیشرو به معرفی محلول های شستشوی ظروف آزمایشگاهی می پردازیم تا پژوهشگران محترم بتوانند انتخاب مناسب تری داشته باشند.
هیدروکلریک اسید
بدیهی است که باید همیشه در ابتدا وسایل آلوده را قبل از شستشو، ضد عفونی نمود. ترکیبات قلیائی موجود در سطح وسایل شیشه ای آغشته به سود، باید با قرار دادن آنها در محلول هیدروکلریک اسید ۵% خنثی گردد و سپس چند مرتبه با آب لوله کشی و در انتها با آب مقطر آبکشی شود. هیدروکلریک اسید محلولی شفاف، بی‌رنگ و بسیار تند بو از هیدروژن کلرید (HCl) در آب است. یک اسید معدنی بسیار خوردنده و قوی با کاربردهای فراوان که برای شستشوی ظروف آزمایشگاهی، اسیدشویی و شستشوی فلزات، تمیزکننده ها و پاک کننده های خانگی و صنعتی، کنترل PH و خنثی سازی استفاده می شود. هیدروکلریک اسید در محلول‌های تا ۳۸٪ از HCl مقدار غلیظ تهیه می‌شود و غلظت‌های بیشتر فقط تا ۴۰٪ از نظر شیمیایی قابل تولید هستند. از تولیدکنندگان بزرگ جهانی این ماده می توان به شرکت های دو کمیکال (Dow Chemical Company) ، اکشیال(Axiall Corporation) ، دترکس (Detrex Corporation) و ای جی سی (AGC Chemicals) اشاره کرد. فروش اسید هیدروکلریک برای صنایع مختلف انجام می شود.
شستشوی ظروف آزمایشگاهی توسط استون
استون(استن) ساده ترین و مهمترین کتون با فرمول مولکولی C3H6O، مایعی بی رنگ، سمی، فرار و قابل اشتعال است. بدلیل قطبیت بالا حلال خوبی برای اکثر ترکیبات آلی بشمار می‌رود و بخوبی در آب، اتانول و اتر حل می‌شود. استون یک حلال متداول برای شستشوی ظروف شیشه ای آزمایشگاهی محسوب می شود؛ زیرا ماده ای فرار با هزینه مناسب می باشد. فروش استون(حلال پاک کننده) در بسیاری از زمینه‌ها از جمله: صنایع پلاستیک، ساخت الیاف مصنوعی، صنایع داروسازی، صنایع تولید واکس، رزین، چربى ها، گریس و روغن ها، صنایع ساخت سموم و برخی علف کش ها انجام و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بزرگترین تولیدکننده استون در دنیا اینئوس فنول (INEOS Phenol) می باشد که دارای بزرگترین بخش تولید استون(۴۲۰۰۰۰تن در سال) در بورن بلژیک است که ظرفیتی معادل ۱۷% از تولید استون در دنیا را به خود اختصاص داده است.
شستشوی ظروف آزمایشگاهی توسط اتانول
اتانول آزمایشگاهی که به شکل معمول اتیل الکل، الکل اتیلیک، الکل میوه، الکل خوراکی یا به سادگی الکل نامیده می شود و به وسیله تخمیر قندها توسط مخمرها به وجود می آید. اتانول حلال بسیار خوبی است و لذا در آزمایشگاه ها، صنایع داروسازی، صنایع عطر و ادکلن سازی، رنگ سازی و صنعت های مختلف دیگری مورد استفاده قرار می گیرد و به دلیل نقطه ذوب بسیار پایین در صنعت ضدیخ سازی کاربرد فراوانی دارد. فروش اتانول %۸۵ – ۷۰ به عنوان محلول ضدعفونی کننده در بسیاری از موارد از جمله ضدعفونی کردن تجهیزات آزمایشگاهی و ابزارهای طبی مورد استفاده قرار می گیرد. برزیل به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی اتانول در جهان است و بازار جهانی اتانول توسط حضور برجسته شرکت هایی مانند گرین پلینتس( Green Plains Inc )، فلینت هیل(Flint Hill Resources)، گروه سولوی (Solvay Group)، اندرسونز (The Andersons) مشخص می شود.
شستشوی ظروف آزمایشگاهی توسط آب مقطر
این نوع آب از طریق فرایند تقطیر، خالص سازی می شود و بسیاری از ناخالصی های آن مانند کربنات ها و ترکیباتی همچون سیلیس ها گرفته شده است. منیع اولیهای که در فرایند تقطیر استفاده می شود می تواند آب لوله کشی باشد اما در اغلب موارد از آب طبیعی(چشمه و رودخانه و … ) استفاده می شود. معمولاً این آب جوشانده می شود و بخارات حاصل جمع آوری و تغلیظ شده و آب مقطر را تشکیل می دهد. در حالی که اکثر مواد معدنی، نمک ها، ذرات ریز و تاحدی سایر ناخالصی ها جدا می شوند اما منیع آب اولیه بسیار مهم است؛ زیرا بسیاری از ناخالصی ها( از قبیل مواد آلی فرار و جیوه ) به همراه آب تبخیر می شوند. مهمترین کاربرد آب مقطر بدلیل نداشتن ناخالصی و املاح مضر در موارد صنعتی و دارویی می باشد. البته این نوع آب کاربردهای فراوان دیگری نیز دارد که از جمله مهمترین کاربردهای آن می توان به استرلیزه کردن تجهیزات، پاک کردن ظروف شیشه ای آزمایشگاه ، ساخت آب با خلوص بالا و به عنوان حلال در تولید محلول اشاره کرد. به دلیل کاربرد فراوان این محصول، فروش آب مقطر به صورت گسترده ای انجام می شود.
بیشترین مقدار آب مقطر دنیا در کشورهای چین، ژاپن، هند و آمریکای شمالی تولید می شود و شرکت هایی همچون کمپانی کوکاکولا (Coca-Cola Company)، شرکت بین المللی آب هاسیا (HassiaWaters International)، گروپو ویچی کاتالان (Grupo Vichy Catalan) نقش اصلی را در تولید آب مقطر در سطح جهانی ایفا می کنند.
