خواندن دما از روی دماسنج های جیوه ای، یکی از کارهایی است که برای بسیاری سخت است. در مقاله پیش رو قصد داریم خواندن صحیح دما از روی دماسنج جیوه ای را آموزش دهیم.
دماسنج وسیله ای است که از آن برای اندازه گیری دما استفاده می شود. این وسیله در موارد بسیاری کاربرد دارد. از کاربردهای خانگی گرفته تا کوره های صنعتی. یکی از پرکاربردترین استفاده های دماسنج در آزمایشگاه ها است. دماسنج جیوه ای و الکلی عملکردی مشابه یکدیگر دارند که در این مقاله به آن ها خواهیم پرداخت.
برای آشنایی با انواع دماسنج ها میتوانید مقاله انواع ترمومتر و کاربرد آنها را مطالعه فرمایید.
- عمده ترین ماده ای که در دماسنج های خانگی استفاده میشود، جیوه است اما بدلیل سمی بودن آن، امروزه دماسنج های الکلی نیز گسترش یافته اند. البته لازم به ذکر است که این دو دماسنج از نظر شیوه عملکرد مشابه یکدیگر هستند.
- الکل در حالت عادی بی رنگ است اما برای استفاده در دماسنج ها مشخص بودن آن، به آن رنگ اضافه می شود. پر کاربردترین این رنگ ها آبی و قرمز هستند.
- سرعت پاسخگویی و تغییر دمای دماسنج جیوه ای بسیار بیشتر از دماسنج الکلی است و برای اندازه گیری های سریع بهترعمل می کند. دلیل این موضوع ظرفیت حرارتی کمتر جیوه نسبت به الکل است.
- دماسنج الکلی اگر برای مدت بسیار زیادی در دمای بالا باقی بماند، کالیبراسیون آن خراب می شود.
- بدلیل نقطه جوش پایین الکل در مقایسه با جیوه، در دماهای بالا مقداری از الکل به صورت بخار در می آید. اما این نرخ تبخیر در جیوه بسیار بسیار کمتر است.
روش کار دماسنج جیوه ای و الکلی
قبل از آموزش کار با دماسنج های جیوه ای و الکلی لازم است که نحوه عملکرد آنها را بدانیم.
نجوه عملکرد دماسنج های جیوه ای و الکلی بر اساس انبساط این مایعات در اثر افزایش دما است. در پایین این دماسنج ها بخشی مخزن شکل وجود دارد که عمده این مایعات در آن وجود دارند. در وسط ستون اصلی دماسنج لوله ای وجود دارد که اطراف آن درجه بندی شده است. با افزایش دما، میزان انبساط جیوه (یا الکل) تغییر خواهد کرد. در نتیجه این تغییر، جیوه در ستون حرکت خواهد کرد. بر اساس دمای آن جلوی یکی از درجه بندی ها قرار خواهد گرفت و با توجه به درجه بندی نوشته شده روی ستون دماسنج، میتوان به دما پی برد.
برای اندازه گیری دما در ظروف آزمایشگاهی، باید به نکات زیر توجه شود:
- برای اندازه گیری دما باید بخش انتهایی دماسنج که جیوه(یا الکل) در آن قرار دارد، در محیط مورد سنجش قرار بگیرد.
- هیچ وقت دماسنج را با کف ظرف در تماس قرار ندهید. زمانی که دماسنج به کف ظرف که دارای دمای متفاوتی است متصل شود، دما را اشتباه نمایش خواهد داد.
- برای اندازه گیری مستمر دما، می توانید دماسنج را با استفاده از یک گیره بالای ظرف به نحوی نگه دارید که مخزن آن داخل ظرف قرار بگیرد.(مانند شکل زیر)
طریقه خواندن دماسنج جیوه ای و الکلی
نکته: قبل از اندازه گیری دما با دماسنج جیوه ای، آن را به خوبی تکان دهید تا دما را به صورت صحیح نشان دهد.
برای خواندن دمای دماسنج، لازم است که آنرا دقیقا روبروی صورت خود نگه دارید. دماسنج را بچرخانید تا زمانی که بتوانید ستون جیوه آن را به صورت مشخص ببینید. عدد متناظر با ستون جیوه را میتوانید به عنوان دمای دماسنج گزارش کنید. در شکل زیر میتوانید روش درست نگهداری دماسنج را برای خواندن دما مشاهده فرمایید.
